Νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουνίου 2019 σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ και άλλες περιβαλλοντικές διατάξεις» κατατέθηκε στη Βουλή.
Με το υπόψη σχέδιο νόμου, προβλέπονται τα ακόλουθα:
Με τις προτεινόμενες διατάξεις αποσκοπείται ο εκσυγχρονισμός της εθνικής νομοθεσίας σχετικά με την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της ενσωμάτωσης της ανωτέρω Οδηγίας, η ομαλή μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, η διασφάλιση οικονομικά προσιτών και διαφανών τιμών ενέργειας, η ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού κ.λπ. (άρθρα 1, 2)
Τροποποιείται το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο (κατά βάση ο ν.4001/2011) σχετικά με τη λειτουργία των Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου και ειδικότερα, προβλέπονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:
1.α. Καταργείται η έννοια των επιλεγόντων πελατών στον ηλεκτρισμό και επανακαθορίζονται οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων που ασκούν Ενεργειακές Δραστηριότητες.
β. Προσδιορίζονται εκ νέου οι αρμοδιότητες του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.), όσον αφορά στους τομείς της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, της ανάπτυξης υποδομών και της παρακολούθησης των προγραμμάτων ανάπτυξης που καταρτίζουν οι αρμόδιοι Διαχειριστές Μεταφοράς. Ειδικότερα, όσον αφορά στις αρμοδιότητες της Ρ.Α.Ε., προβλέπονται:
– η παρακολούθηση των χρηματιστηρίων ηλεκτρικής ενέργειας,
– η συνεργασία με άλλες ρυθμιστικές αρχές,
– τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες της Αρχής ως προς τα περιφερειακά συντονιστικά κέντρα που είναι εγκατεστημένα στις περιφερειακές ρυθμιστικές αρχές. Στο πλαίσιο αυτό, η Ρ.Α.Ε. μπορεί με απόφασή της, να επιβάλλει κυρώσεις σε κάθε περιφερειακό συντονιστικό κέντρο που εδρεύει στην Ελλάδα, σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης αυτού προς τις υποχρεώσεις του,
– η επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων (πρόστιμο ύψους έως 10% του ετήσιου κύκλου εργασιών), στους κυρίους και στους διαχειριστές των Συστημάτων και των Δικτύων Διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου καθώς και στις επιχειρήσεις που ασκούν Ενεργειακές Δραστηριότητες εφόσον παραβιάζουν τις υποχρεώσεις που υπέχουν από την ενωσιακή νομοθεσία και ιδίως αυτές που αφορούν σε διασυνοριακά ζητήματα και τις αποφάσεις του Οργανισμού για τη Συνεργασία Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ΟΣΡΑΕ).(άρθρα 3-17)
2. Ρυθμίζονται θέματα προστασίας και ενίσχυσης της θέσης των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα:
α. Επαναπροσδιορίζονται:
– τα δικαιώματα των πελατών ηλεκτρικής ενέργειας και μεταξύ άλλων, επιτρέπεται στους προμηθευτές ή στους συμμετέχοντες στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση, να επιβάλλουν, κατά παρέκκλιση των ισχυόντων (ελεύθερη επιλογή προμηθευτή), τέλος τερματισμού σύμβασης, σε_πελάτες που καταγγέλλουν οικειοθελώς συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας σταθερής τιμής ορισμένου χρόνου, πριν από τη λήξη της σύμβασης, υπό τους τιθέμενους όρους και προϋποθέσεις,
– οι υποχρεώσεις των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σχετικά με την παροχή στοιχείων και πληροφοριών προς τους πελάτες, για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των οποίων μεριμνά η Ρ.Α.Ε.
β. Εισάγεται η έννοια των συμβάσεων δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας, τις οποίες μπορούν να παρέχουν, κατά τα οριζόμενα, οι προμηθευτές σε τελικούς πελάτες που διαθέτουν ευφυή μετρητή (ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης της ηλεκτρικής ενέργειας). Με υπουργική απόφαση θεσπίζεται, εντός της οριζόμενης προθεσμίας, Πλαίσιο Εφαρμογής των Συμβάσεων Δυναμικής Τιμολόγησης και ορίζεται το αντικείμενο αυτού.
γ. Καθορίζεται το καθεστώς που διέπει τη σύναψη συμβάσεων σωρευτικής εκπροσώπησης και προσδιορίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μερών.
δ. Παρέχεται το δικαίωμα στους οικιακούς πελάτες και στις πολύ μικρές επιχειρήσεις να έχουν δωρεάν πρόσβαση σε τουλάχιστον ένα (1) εργαλείο σύγκρισης των προσφορών των προμηθευτών. Τα εργαλεία σύγκρισης πληρούν τις οριζόμενες απαιτήσεις και μπορούν να τελούν υπό τη διαχείριση οποιασδήποτε οντότητας, ιδίως δημόσιων αρχών ή φορέων και ιδιωτικών εταιρειών. Όλα τα εργαλεία σύγκρισης είναι επιλέξιμα για να αιτηθούν σήμα εμπιστοσύνης, το οποίο απονέμεται, αναστέλλεται ή ανακαλείται με απόφαση της Ρ.Α.Ε., η οποία μπορεί να επιβάλλει χρηματική κύρωση στον ιδιοκτήτη ή στον διαχειριστή του σε περίπτωση παραβίασης των όρων λειτουργίας κάποιου εργαλείου ή των σχετικών συστάσεων ή αποφάσεών της.
ε. Προσδιορίζονται εκ νέου ζητήματα σχετικά με την παρακολούθηση, εγκατάσταση, αξιολόγηση και εφαρμογή ευφυών συστημάτων μέτρησης κατανάλωσης ενέργειας.
στ. Καθορίζονται θέματα σχετικά με τη διαχείριση δεδομένων που αφορούν στις δραστηριότητες ηλεκτρικής ενέργειας.
Προσδιορίζονται ζητήματα οργάνωσης της διαχείρισης των εν λόγω δεδομένων και ορίζεται ότι, για την πρόσβαση σε αυτά ή για την υποβολή αίτησης προκειμένου τα δεδομένα να καταστούν διαθέσιμα, οι τελικοί πελάτες δεν επιβαρύνονται με πρόσθετη χρέωση.
ζ. Θεσπίζεται υποχρέωση των Προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας για την τήρηση αρχείων και διάθεση αυτών στις εθνικές αρχές με τα δεδομένα που αφορούν όλες τις αγοραπωλησίες συμβάσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και παραγώγων της, με πελάτες χονδρικής και Διαχειριστές συστήματος μεταφοράς. (άρθρα 18-31)
3. Ρυθμίζονται εκ νέου ζητήματα σχετικά με την οργάνωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και ειδικότερα, μεταξύ άλλων:
α. Επανακαθορίζονται: i) τα θέματα που ρυθμίζονται με τον Κώδικα Διαχείρισης του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Ε.Σ.Μ.Η.Ε.), ii) τα καθήκοντα του Διαχειριστή του Ε.Σ.Μ.Η.Ε., iii) Ζητήματα σχετικά με την ανάπτυξη του Ε.Σ.Μ.Η.Ε. και τη λήψη αποφάσεων για επενδύσεις μέσω του δεκαετούς σχετικού Προγράμματος, iv) θέματα σχετικά με τη σύνδεση νέων εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας στο Ε.Σ.Μ.Η.Ε., με ειδική πρόβλεψη για δυνατότητα εφαρμογής περιορισμών από τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής ενέργειας (Α.Δ.Μ.Η.Ε. Α.Ε.), με σκοπό τη διασφάλιση της οικονομικής αποδοτικότητας των εν λόγω εγκαταστάσεων.
β. Στο πλαίσιο του διαχωρισμού συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και των Διαχειριστών αυτών, επαναπροσδιορίζονται: i) οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται από τους Διαχειριστές, ii) θέματα σχετικά με την πιστοποίηση της Α.Δ.Μ.Η.Ε. Α.Ε., σε περίπτωση που αυτή ελέγχεται από πρόσωπα τρίτης χώρας και λοιπά συναφή θέματα.
γ. Επανακαθορίζονται Ζητήματα σχετικά με την αγορά συναλλαγών και τη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων:
– Προσδιορίζονται εκ νέου τα θέματα που ρυθμίζονται με τον Κώδικα του Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) & Εγγυήσεων Προέλευσης, τον Κανονισμό του Χρηματιστηρίου Ενέργειας και τον Κανονισμό Αγοράς Εξισορρόπησης.
– Επικαιροποιούνται τα θέματα σχετικά με τον νομικό και τον λειτουργικό διαχωρισμό της δραστηριότητας Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας και ορίζεται ρητά ότι η εταιρεία με την επωνυμία «Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας ΑΕ» (Δ.Ε.Δ.Δ.Η.Ε. Α.Ε.) είναι αρμόδια για τη διαχείριση του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (Ε.Δ.Δ.Η.Ε.).
– Επεκτείνονται οι αρμοδιότητες του Υπευθύνου Συμμόρφωσης της Δ.Ε.Δ.Δ.Η.Ε. Α.Ε. και στον έλεγχο της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων των μερών σχετικά με τη διαχείριση των δεδομένων, όσον αφορά στις ενεργειακές δραστηριότητες ηλεκτρικής ενέργειας.
– Διευρύνεται το ρυθμιστικό περιεχόμενο του Κώδικα Διαχείρισης του Ε.Δ.Δ.Η.Ε
– Επικαιροποιούνται οι διατάξεις που διέπουν το Δίκτυο Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών και τη διαχείριση αυτού, οι οποίες διακρίνονται από εκείνες που αφορούν στα λοιπά Κλειστά Δίκτυα Διανομής και τη διαχείρισή τους.
– Εισάγονται διατάξεις σχετικά με τα Κλειστά Δίκτυα Διανομής, των οποίων οι Διαχειριστές μπορούν, με απόφαση της Ρ.Α.Ε., να εξαιρούνται από ένα διευρυμένο πεδίο υποχρεώσεων, σύμφωνα με τα ειδικότερα οριζόμενα. Η εν λόγω δυνατότητα εξαίρεσης ισχύει και για το Δίκτυο Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών.
– Ορίζονται οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα του Διαχειριστή Συστήματος Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας, ο οποίος είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο και στο οποίο χορηγείται σχετική Άδεια για τη διαχείριση και εκμετάλλευση του εν λόγω Συστήματος. Μεταξύ των αρμοδιοτήτων περιλαμβάνεται και η ανάπτυξη του προαναφερόμενου συστήματος βάσει Σχεδίου Ανάπτυξης Δικτύου, το οποίο εκπονεί ο ίδιος ο Διαχειριστής και υποβάλλεται για έγκριση στη Ρ.Α.Ε. Σε περίπτωση που η Ρ.Α.Ε. διαπιστώσει υπέρβαση του οριζόμενου δεσμευτικού χρονοδιαγράμματος υλοποίησης ορισμένων έργων ανάπτυξης του Ε.Δ.Δ.Η.Ε., επιβάλλει συγκεκριμένη ρήτρα για κάθε έτος καθυστέρησης, υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού «Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης» (άρθρο εξηκοστό πρώτο του ν.4839/2021), κατά τα ειδικότερα οριζόμενα.
– Εισάγονται ρυθμίσεις σχετικά με τη νομική και λειτουργική ανεξαρτησία των Διαχειριστών Συστημάτων Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας και το σχετικό Πρόγραμμα Συμμόρφωσης, το οποίο εφαρμόζεται όταν ο εν λόγω Διαχειριστής αποτελεί μέρος κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Στους παραβάτες των ανωτέρω ρυθμίσεων επιβάλλονται από τη Ρ.Α.Ε. πρόστιμα, σύμφωνα με την κείμενη σχετική νομοθεσία.
Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα λειτουργίας Διαχειριστών συνδυασμένων συστημάτων μεταφοράς και διανομής, υπό τους προβλεπόμενους όρους.
δ. Ρυθμίζονται εκ νέου θέματα σχετικά με την παραγωγή, προμήθεια και οργάνωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων:
– Προβλέπεται ότι, οι τελικοί πελάτες δικαιούνται να ενεργούν ως ενεργοί πελάτες, χωρίς δυσανάλογες ή διακριτικές τεχνικές απαιτήσεις, διοικητικές απαιτήσεις, διαδικασίες και χρεώσεις και τέλη δικτύου που δεν αντανακλούν το κόστος. Περαιτέρω, εξειδικεύονται τα δικαιώματα και ιδίως οι οικονομικές ευθύνες των ανωτέρω.
– Επανακαθορίζονται: i) το περιεχόμενο του Κώδικα Προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και τα στοιχεία που περιλαμβάνει μια σύμβαση Προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας,
ii) τα κριτήρια τιμολόγησης για τη σύνδεση και χρήση των εθνικών δικτύων. ε. Τροποποιούνται διατάξεις του ν.4342/2015 ως ακολούθως:
– απαλείφονται αναφορές και ρυθμίσεις σχετικές με τη μέτρηση της ηλεκτρικής ενέργειας,
– προστίθενται αναφορές σχετικά με την τιμολόγηση των τελικών καταναλωτών φυσικού αερίου.
στ. Παρατίθενται οι καταργούμενες διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.